Polska

Wołam ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież, wołam z całej głębi tego tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!
WARSZAWA 1976

Jestem synem narodu, który przetrwał najstraszliwsze doświadczenia dziejów, który sąsiedzi wielokrotnie skazywali na śmierć - a on pozostał przy życiu i pozostał sobą. Zachował własną tożsamość pośród rozbiorów i okupacji własną suwerenność jako naród - nie biorąc za podstawę przetrwania jakichkolwiek innych środków fizycznej potęgi jak tylko własna kultura, która się okazała w tym przypadku potęgą większą od tamtych potęg.
UNESCO 1980

Wy macie przenieść ku przyszłości to całe olbrzymie doświadczenie dziejów, któremu na imię Polska. Jest to doświadczenie trudne. (...) Tego trudu się nie lękajcie. Lękajcie się tylko lekkomyślności i małoduszności. Z tego trudnego doświadczenia, które nosi nazwę Polska, można wydobyć lepszą przyszłość, ale tylko pod warunkiem uczciwości, trzeźwości, wiary, wolności ducha i siły przekonań.
1979

Czuwam, to znaczy także czuję się odpowiedzialny za to wielkie wspólne dziedzictwo, któremu na imię Polska. To imię nas wszystkich określa. To imię nas wszystkich zobowiązuje. To imię nas wszystkich kosztuje.
1983

Naród ginie, gdy znieprawia swego ducha - naród rośnie, gdy duch jego coraz bardziej się oczyszcza. 1983

Polska potrzebuje dzisiaj ludzi sumienia.
1995

Zastanawiajmy się nad "polskim czynem". Rozważajmy, czy jest podejmowany roztropnie. Czy jest systematyczny, wytrwały? Czy jest odważny i wielkoduszny? Czy jednoczy, czy też dzieli ludzi? Czy nie uderza w kogoś nienawiścią albo pogardą? A może tego czynu miłości, polskiego chrześcijańskiego czynu jest zbyt mało?
1987

Nie ma przyszłości narodu i człowieka bez miłości, która przebacza, choć nie zapomina.
1999

Bardzo wielkim niebezpieczeństwem, o którym słyszę, jest to, że ludzie się jak gdyby mniej miłują w Polsce, że coraz bardziej dochodzą do głosu egoizmy, przeciwieństwa. Ludzie się nie znoszą, ludzie się zwalczają. To jest zły posiew. To nie jest Eucharystia.
1987

Ziemio polska! Ziemio ojczysta! Zjednocz się przy Chrystusowej Eucharystii.
1987

Niech zstąpi Duch Twój i odnawia oblicze ziemi! Tej ziemi. Po dwudziestu latach, dzisiaj, na progu trzeciego milenium i w przyszłości, niech zstąpi, niech zstępuje i stale odnawia oblicze ziemi! Tej polskiej ziemi.
WARSZAWA 1999

---

Czyż Chrystus tego nie chce, czy Duch Święty tego nie rozrządza, ażeby ten papież Polak, papież Słowianin, odsłonił duchową jedność chrześcijańskiej Europy, na którą składają się dwie wielkie tradycje: Zachodu i Wschodu.
1979

Ja, Jan Paweł, syn polskiego narodu, (...) biskup Rzymu i pasterz Kościoła powszechnego, kieruję do ciebie, stara Europo, wołanie pełne miłości: Odnajdź siebie samą! Bądź sobą! Odkryj swoje początki. Tchnij życie w swoje korzenie. (...) Możesz jeszcze być latarnią cywilizacji i bodźcem postępu dla świata. Inne kontynenty patrzą na ciebie i spodziewają się po tobie tej samej odpowiedzi, jaką święty Jakub dał Chrystusowi: "Mogę".
AKT EUROPEJSKI,SANTIAGO DE COMPOSTELA 1982

Europę zjednoczoną i ukształtowaną przez wiarę chrześcijańską stawiamy pod Krzyżem, albowiem "w Krzyżu jest nadzieja".(...) Krzyż to znaczy oddać swe życie za brata, aby wraz z jego życiem ocalić własne. Krzyż znaczy: miłość jest silniejsza od zemsty i od nienawiści (...). Krzyż znaczy: miłość nie zna granic; rozpocznij od tych, którzy są najbliżej ciebie, i nie zapomnij o tych, którzy są najdalej. Krzyż znaczy: Bóg jest większy od nas, ludzi, większy niż nasza zawodność; jest ratunkiem nawet w największej klęsce, życie jest silniejsze niż śmierć.
NIESZPORY EUROPEJSKIE, WIEDEŃ 1983

Zjednoczona Europa, Europa od Atlantyku po Ural, nie jest już tylko snem, nie jest utopijnym wspomnieniem średniowiecza. Właśnie w obecnym czasie, na naszych oczach, staje się ona znowu rzeczywistością. Europa w wyniku wojen i powojennych umów zraniona podziałem, który zagrażał swobodnemu rozwojowi i prawom narodów, szuka drogi do nowej jedności.
1990

Po upadku jednego muru, tego widzialnego, jeszcze bardziej odsłonił się inny mur, niewidzialny, który nadal dzieli nasz kontynent - mur, który przebiega przez ludzkie serca. Jest on zbudowany z lęku i agresji, z braku zrozumienia dla ludzi o innym pochodzeniu i innym kolorze skóry, innych przekonaniach religijnych, jest on zbudowany z egoizmu politycznego i gospodarczego oraz z osłabienia wrażliwości na wartość życia i godność każdego człowieka.
1987

Nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona wspólnotą ducha.
1997

Wejście w struktury Unii Europejskiej na równych prawach z innymi państwami jest dla naszego narodu i bratnich narodów słowiańskich wyrazem dziejowej sprawiedliwości, a z drugiej strony może stanowić ubogacenie Europy. Europa potrzebuje Polski. Kościół w Europie potrzebuje świadectwa wiary Polaków. Polska potrzebuje Europy. Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej...
2003

---

Do młodych

Wy jesteście nadzieją Kościoła! Wy jesteście moją nadzieją!
1978

Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od was nie wymagali.
1983

Każdy znajduje w życiu jakieś swoje Westerplatte. Jakiś wymiar zadań, które musi podjąć
i wypełnić. Jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć. Jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić. Nie można zdezerterować. Wreszcie jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba utrzymać i obronić, tak jak to Westerplatte, Westerplatte sobie i wokół siebie. Tak, obronić - dla siebie i dla innych.
1987

Będziecie głosili Chrystusa nowemu tysiącleciu. (...) Jeśli będziecie tym, czym macie być, zapalicie cały świat.
2000

---

Kultura, praca, solidarność

Kultura jest właściwym sposobem istnienia i bytowania człowieka. (...) Kultura jest tym, przez co człowiek staje się bardziej człowiekiem: bardziej "jest". (...) Ażeby tworzyć kulturę, trzeba człowieka afirmować dla niego samego. (...) trzeba tego człowieka po prostu miłować.
UNESCO 1980

Chrystus nie zgodzi się nigdy z tym, aby człowiek był uznawany - albo aby samego siebie uznawał - tylko za narzędzie produkcji; tylko żeby według tego człowiek był oceniany, mierzony, wartościowany. Chrystus nigdy się z tym nie zgodzi. Dlatego położył się na tym swoim krzyżu, jak gdyby na wielkim progu duchowych dziejów człowieka, ażeby sprzeciwiać się jakiejkolwiek degradacji człowieka. Również gdyby to była degradacja przez pracę.
1979

"Jeden drugiego brzemiona noście", to zdanie apostoła jest inspiracją dla międzyludzkiej
i społecznej solidarności. Solidarność to znaczy: jeden i drugi, a słowo brzemię, to brzemię niesione razem, we wspólnocie, więc nigdy: jeden przeciw drugiemu. I nigdy brzemię dźwigane przez człowieka samotnie, bez pomocy drugich. Nie może być walka silniejsza od solidarności.
1987

Nie ma solidarności bez miłości.
1999

---

Ewangelia

Głębokie zdumienie wobec wartości i godności człowieka nazywa się Ewangelią, czyli Dobrą Nowiną. Nazywa się też chrześcijaństwem.
ENCYKLIKA REDEMPTOR HOMINIS

Ewangelia (...) to proroctwo o człowieku. Poza Ewangelią człowiek pozostaje dramatycznym pytaniem bez odpowiedzi.
PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ

Drzewo, które chce wzrosnąć i przynosić owoc, musi swymi korzeniami dotrzeć do żyznej gleby. Tą glebą jest Ewangelia!
1995

Chrześcijanin powołany jest w Jezusie Chrystusie do zwycięstwa. Zwycięstwo takie jest nieodłączne od trudu, a nawet cierpienia, tak jak zmartwychwstanie Chrystusa jest nieodłączne od krzyża.
1983

Co to znaczy, że miłość jest potężniejsza niż śmierć? To znaczy także: "Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj".
1983

---

Kościół

Człowiek jest drogą Kościoła.
ENCYKLIKA REDEMPTOR HOMINIS

Kościół proponuje, niczego nie narusza, szanuje ludzi i kultury, zatrzymuje się przed sanktuarium sumienia.
ENCYKLIKA REDEMPTOR MISSIO

Głos Kościoła jest ewangelicznym krzykiem w obronie ubogich tego świata, tych, którzy są zagrożeni, otoczeni pogardą i tych, których prawa ludzkie są gwałcone.
ENCYKLIKA EVANGELIUM VITAE

Nie można przyjmować Ciała Chrystusa, a potem odwracać się od cierpiących głód i pragnienie, od tych, którzy są wyzyskiwani i obcy, od uwięzionych i chorych.
1993

Kościół Chrystusowy odkrywa więź łączącą go z judaizmem. Religia żydowska nie jest dla naszej religii rzeczywistością zewnętrzną, lecz czymś wewnętrznym. Stosunek do niej jest inny aniżeli do jakiejkolwiek innej religii. Jesteście naszymi umiłowanymi braćmi i - można powiedzieć - naszymi starszymi braćmi.
PRZEMÓWIENIE W SYNAGODZE RZYMSKIEJ, 1986

Jestem głęboko zasmucony z powodu nienawiści, aktów prześladowania i okazywania antysemityzmu skierowanego przeciw Żydom przez chrześcijan w jakimkolwiek czasie i miejscu.
JEROZOLIMA 2000

Oto zbliżamy się do końca drugiego tysiąclecia. Czy to nie czas, by przyspieszyć kroku ku pełnemu braterskiemu pojednaniu, żeby świt trzeciego tysiąclecia zastał nas stojących razem obok siebie?(...) Należy stawiać pytanie nie o to, czy możemy przywrócić pełną wspólnotę, lecz raczej o to, czy mamy jeszcze prawo pozostawać rozdzieleni.
STAMBUŁ 1979

Jest rzeczą słuszną, aby Kościół w sposób bardziej świadomy wziął na siebie ciężar grzechu swoich synów, pamiętając o wszystkich tych sytuacjach z przeszłości, w których oddalili się oni od ducha Chrystusa i od Jego Ewangelii i , zamiast dać świadectwo życia inspirowanego wartościami wiary, ukazali światu przykłady myślenia i działania, będące w istocie źródłem antyświadectwa i zgorszenia.
LIST APOSTOLSKI TERTIO MILLENNIO ADVENIENTE

Jesteśmy osobiście wstrząśnięci grzechami niektórych naszych braci, którzy sprzeniewierzyli się łasce otrzymanej w sakramencie święceń, ulegając najgorszym przejawom mysterium iniquitatis (tajemnica nieprawości).
LIST DO KAPŁANÓW NA WIELKI CZWARTEK 2002

Nie występujcie przeciwko Kościołowi, występujcie w imię Ewangelii.
1998

Tym wszystkim, którzy oddalili się od swego duchowego domu, pragnę powiedzieć: wracajcie! Kościół otwiera przed wami swoje ramiona. Kościół was kocha!
1986

---

Wiara

Bóg szczególnie upodobał sobie ubogich. W ich twarzach odbija się Chrystus.
1980

Nie ma autentycznej religii bez szukania sprawiedliwości między ludźmi. (...) Aby usłyszeć Boga, którego nie widzimy, trzeba zaangażować się na rzecz sprawiedliwości wobec człowieka, którego widzimy.
1982

Obraza człowieka jest obrazą Boga. Żaden cel religijny nie może usprawiedliwiać przemocy wobec drugiego człowieka. (...) Ten, kto posługuje się religią dla szerzenia nienawiści, zaprzecza jej najprawdziwszej i najgłębszej inspiracji.
ASYŻ 2002

Wiara, jeśli nie jest myśleniem, nie istnieje. Wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy.
ENCYKLIKA FIDES ET RATIO

---

Papież, następca św. Piotra

Ludzie tutejsi mówią: Bogu dzięki, że przyjechałeś, bo tylko jak tu przyjedziesz, to wiesz, kim jesteśmy. A nie możesz być naszym pasterzem, jeśli nie będziesz nas znał!
AFRYKA 1980

Papież chce być waszym głosem - głosem niemogących mówić lub niesłyszanych!
SPOTKANIE Z INDIANAMI 1979

To mój obowiązek: robić wszystko, co możliwe, aby Syn Człowieczy, gdy przyjdzie, mógł znaleźć wiarę na ziemi.
1998

Biskup Rzymu powinien osobiście gorliwie włączyć się w modlitwę o nawrócenie, które jest niezbędnie potrzebne Piotrowi, aby mógł on służyć braciom. Serdecznie proszę, aby modlitwę tę podjęli wierni Kościoła katolickiego i wszyscy chrześcijanie. Niech wszyscy modlą się wraz ze mną o to nawrócenie.
ENCYKLIKA UT UNUM SINT

Świadomość "nieużytecznego sługi" jest we mnie coraz silniejsza wśród tego wszystkiego, co się wokół mnie dzieje - i myślę, że mi z tym dobrze.
PAMIĘĆ I TOŻSAMOŚĆ

Proszę: nie ustawajcie w modlitwie [za mnie], za życia mojego i po śmierci.
2002

Wypraszaj także i mnie siły ciała i ducha, abym wypełnił do końca misję, którą zlecił mi Zmartwychwstały. Tobie oddaję wszystkie owoce mojego życia i posługi...Totus Tuus, Maria.
2002

---

Cierpienie

Cierpienie jest w świecie po to, ażeby wyzwalało miłość.
LIST APOSTOLSKI SALVIFICI DOLORIS

Jeśli pewnego dnia choroba dotknie mojego umysłu i zaciemni rozum, to już teraz poddaję się Tobie tym poddaniem, które potem zyska swą kontynuację w milczącej adoracji. Gdybym pewnego dnia miał się położyć na długo, pozostając bez świadomości, to pragnę, aby każda godzina, którą dane mi będzie w taki sposób przeżyć, była nieprzerwanym dziękczynieniem, a moje ostatnie tchnienie było także tchnieniem miłości. Wówczas, w takiej chwili, moja dusza prowadzona ręką Maryi, stanie przed Tobą, aby na wieki wyśpiewywać Twoją chwałę.
1985

Głębokim pokojem napełnia mnie myśl o chwili, w której Bóg wezwie mnie do siebie - z życia do życia!
LIST DO OSÓB W PODESZŁYM WIEKU